Oito meses despois do peche do Cárcere Provincial da Coruña, celebrábase nas súas instalacións recentemente abandonadas un evento cultural: o (S8). Mantas, calendarios, pintadas dos presos que ata facía pouco seguían alí, testemuñaban a función que ese espazo cumprira durante tantos anos, e convivían coa enerxía nova que entraba no cárcere. É importante que, mentres isto pasaba, non se produciu o lavado de faciana que converte ás institucións e factorías abandonadas en asépticos centros culturais, disociando ao espazo do seu significado e da súa relación co poder. Un ambiente, o das celas, que non deixa entrar o aire corporativo (moitas veces viciado) que rodea ás institucións da cultura, sepáraas da realidade, e convérteas en burbullas desde as que se fai coma se non pasase nada. Un espazo, o do antigo cárcere provincial, do que non se borraron as pegadas da privación da liberdade, do marxinal, unhas pegadas que nos poden axudar a manternos alerta nun mundo no que os cidadáns viven suxeitos a mil sutís e inquietantes formas de control.Un ambiente, o das celas, que non deixa entrar o aire corporativo (moitas veces viciado) que rodea ás institucións da cultura, sepáraas da realidade, e convérteas en burbullas desde as que se fai coma se non pasase nada. Un espazo, o do antigo cárcere provincial, do que non se borraron as pegadas da privación da liberdade, do marxinal, unhas pegadas que nos poden axudar a manternos alertas nun mundo no que os cidadáns viven suxeitos a mil sutís e inquietantes formas de control.

Ocho meses después del cierre de la Cárcel Provincial de A Coruña, se celebraba en sus instalaciones recién abandonadas un evento cultural: el (S8). Mantas, calendarios, pintadas de los presos que hasta hacía poco seguían allí, testimoniaban la función que ese espacio había cumplido durante tantos años, y convivían con la energía nueva que entraba en la cárcel. Es importante que,  mientras esto pasaba,  no se hubiese producido el lavado de cara que convierte a las instituciones y factorías abandonadas en asépticos centros culturales, disociando al espacio de su significado y de su relación con el poder. Un ambiente, el de las celdas, que no deja entrar el aire corporativo (muchas veces viciado) que rodea a las instituciones de la cultura, las separa de la realidad, y las convierte en burbujas desde las que se hace como si no pasara nada. Un espacio, el de la antigua cárcel provincial, del que no se borraron las huellas de la privación de la libertad, de lo marginal, unas huellas que nos pueden ayudar a mantenernos alerta en un mundo en el que los ciudadanos viven sujetos a mil sutiles e inquietantes formas de control.
Original text in Spanish

Á marxe dos presos «soados» – fai 60 anos nesta prisión morreron, a garrote vil, persoas como o último guerrilleiro galego, Foucellas, ou o secretario do PCE de Galicia, Gómez Gayoso- é importante falar do cárcere mesmo, o que é unha prisión. Un lugar onde «escóndese» o que non debe ser visto, para poder vixialo mellor. Do que fala Foucault en Vixiar e Castigar, retomando o panóptico de Jeremías Bentham: ese edificio que permitía vixiar constantemente aos presos, sen ser vistos, para provocar un estado de alerta que afogase a rebelión antes de que esta nacese. Unha nova tecnoloxía de observación que transcendería ao exército, á educación e ás fábricas, todo un teatriño do mesmo sistema mediante o cal o poder fai a xogada mestra de que sexa o propio individuo o que se vixíe e extinga en si toda subversión.

Aínda cando o edificio non estea estruturado ao modo do panóptico de Bentham, a idea é simbólica con respecto a ese ollo que todo o ve. A mesma idea que atopamos á orde do día nas cámaras que vixían as rúas, na telerrealidade, nos satélites. Algo do que é importante ser conscientes, e o motivo polo cal é significativo que neste cárcere, con todos os sinais de identidade que permiten lembrar a que se dedicaba o lugar, a dirección das forzas cambien: o lugar de corentena e vixilancia permanente abre as súas portas, e no canto de ser un espazo no que ser vistos, convértese nun lugar para ver. Para ver dunha forma plural, e para ver precisamente todo aquilo que non transita as vías da mercadotecnia que decide por todos que é o que debe ser visto.

Volver do revés o panóptico, facer que as comportas se abran para que a savia nova brote de novo neste espazo. Este é o espírito co que o (S8) toma o cárcere, o converte no seu centro de operacións e invita a todo o mundo a entrar nela. Entendendo así os restos do seu pasado non como un decorado morboso, postmoderno e cool, nin como un parque temático. Senón como un contexto no que ser conscientes da necesidade dun espírito crítico e rebelde, como persoas, como espectadores e como cineastas, contemplando e participando dun cine libre, radical, vangardista e subversivo.

Por iso é vital que o cárcere sexa un lugar recuperado -e reconquistado- para todos, onde poidan ocorrer cousas, onde penetre a luz -dos proxectores, neste caso- onde se vexa a liberdade creativa que hai no mundo, a que se respira na periferia. No canto de volver a replegarse sobre si mesma, pero esta vez en forma de refuxio elitista e luxoso, no que se entra a forza de talonario.

Al margen de los presos “célebres” – hace 60 años en esta prisión murieron, a garrote vil, personas como el último guerrillero gallego, Foucellas, o el secretario del PCE de Galicia, Gómez Gayoso- es importante hablar de la cárcel misma, lo que es una prisión. Un lugar en el que “se esconde” lo que no debe ser visto, para poder vigilarlo mejor. De lo que habla Foucault en Vigilar y Castigar, retomando el panóptico de Jeremías Bentham: ese edificio que permitía vigilar constantemente a los presos, sin ser vistos, para provocar un estado de alerta que ahogara la rebelión antes de que esta naciera. Una nueva tecnología de observación que trascendería al ejército, a la educación y a las fábricas, todo un teatrillo del mismo sistema mediante el cual el poder hace la jugada maestra de que sea el propio individuo el que se vigile y extinga en sí toda subversión.

Aún cuando el edificio no esté estructurado al modo del panóptico de Bentham, la idea es simbólica con respecto a ese ojo que todo lo ve. La misma idea que encontramos a la orden del día en las cámaras que vigilan las calles, en la telerrealidad, en los satélites. Algo de lo que es importante ser conscientes, y el motivo por el cual es significativo que en esta cárcel, con todas las señas de identidad que permiten recordar a qué se dedicaba el lugar, la dirección de las fuerzas cambien: el lugar de cuarentena y vigilancia permanente abre sus puertas, y en vez de ser un espacio en el que ser vistos, se convierte en un lugar para ver. Para ver de una forma plural, y para ver precisamente todo aquello que no transita las vías del marketing que decide por todos que es lo que debe ser visto.

Volver del revés el panóptico, hacer que las compuertas se abran para que la savia nueva brote de nuevo en este espacio. Este es el espíritu con el que el (S8) toma la cárcel, la convierte en su centro de operaciones e invita a todo el mundo a entrar en ella. Entendiendo así los restos de su pasado no como un decorado morboso, postmoderno y cool, ni como un parque temático. Sino como un contexto en el que ser conscientes de la necesidad de un espíritu crítico y rebelde, como personas, como espectadores y como cineastas, contemplando y participando de un cine libre, radical, vanguardista y subversivo.

Por eso es vital que la cárcel sea un lugar recuperado -y reconquistado- para todos, donde puedan ocurrir cosas, donde penetre la luz -de los proyectores, en este caso- donde se vea la libertad creativa que hay en el mundo, la que se respira en la periferia. En vez de volver a replegarse sobre sí misma, pero esta vez en forma de refugio elitista y lujoso, en el que se entra a fuerza de talonario.