[:es]Oleg y Las Raras Artes 15
“De qualquer modo à dança é imaginar música Produzida pelo corpo a ser entendida de maneira calma pelos Mortos e pelo céu.”
De qualquer modo, Gonçalo Tavares
Desde documentales como Iván Z (2004), sobre el cineasta Iván Zulueta, y Paralelo 10 (2005), un fascinante fresco sobre el ritual cotidiano de Rosemarie en una encrucijada de Barcelona, o piezas de ciencia ficción como La constelación Bartleby (2007) hasta las aproximaciones de corte más autobiográfico como Color perro que huye (2011) y Ensayo final para utopía (2012), Andrés Duque experimenta en sus películas con las potencialidades cinematográficas de la tecnología digital. Sus películas son una experiencia sensorial, una invitación a un estado de tránsito incluso. Situando al espectador en un lugar muy concreto: el espacio liminal propio de la creación artística. Y sea el de Iván Zulueta, el de Rosemarie o el del propio cineasta, es el cuerpo y su representación el vehículo del trance propuesto por Duque en su cine.
“De qualquer modo dança.
De qualquer modo sente.
De qualquer modo o corpo contém o dia.
De qualquer modo as cores e o Músculo.
De qualquer modo o coraçao.”
(…)
O ritmo, Gonçalo Tavares
Desde la primera secuencia de Oleg y las raras artes (2015), el cuerpo entra en escena. Para no abandonarla. Un cuerpo que pesa y se fatiga atravesando las calles nevadas de San Petersburgo, y que se vuelve leve después de cruzar un umbral: las puertas del Hermitage. El arte, la creación, transforman ese cuerpo, el de un octogenario anciano exhausto tras su travesía por la ciudad helada. Pronto descubrimos que para el pianista ruso Oleg Karavaychuk creación y cuerpo no son dos instancias discernibles. Y que el cuerpo, del artista pero también del espectador, es una caja de resonancia. Igualmente, podemos pensar cada uno de los largos planos en que se estructura la película como cajas de resonancia en donde reverbera el cuerpo-música del pianista ruso.
Después del primer plano secuencia que se desarrolla en un pasillo del Hermitage, Oleg atraviesa una sala de columnas negras, su cuerpo se confunde con el espacio anunciando la mutación que vamos a presenciar cuando, sentado delante del piano, el artista empiece a ejecutar una melodía, improvisada, siempre improvisada. Un arrebato que se vuelve si cabe más potente después de la primera pausa. Oleg no se ha entregado aún, ha tocado para otros. Para un cineasta que tal vez pida más y más, para un sonidista… Los micrófonos entran en el encuadre, el hipnotizador nos recuerda que no está dando lo mejor de sí. No aún.
Pero aunque Oleg interpele a los que lo observan, a los que lo filman, a los que quieren vampirizar su cuerpo y su creación, la música trasciende toda voluntad. En el siguiente plano, Oleg vuelve a tocar. La imagen deviene un correlato afectivo del trance creativo en que se sume Oleg cada vez que toca. Ahora el pianista es todo-manos-música. Y ese cuerpo desmembrado, la garras de un fantástico monstruo alienígena son portadoras de una volátil y contundente belleza, la de las notas, de nuevo improvisadas, por el músico. Para Oleg la música procede de la “mucosa”; transforma el cuerpo; la creación puede ser pensada como transubstanciación. Lo que el artista nos ofrenda cuando se sienta al piano, su música, es una transfiguración de la carne. Y Oleg, enunciando la”mucosa”, la energía afectiva que posee al cuerpo en el trance creativo, es Zulueta describiendo en las primeras imágenes de Iván Z “El escalofrío que te puede dar una imagen de cine, una imagen quieta a mí no me lo va a dar”. Y Zulueta es el propio Duque retratando a Oleg con imágenes-cuerpo igualmente escalofriadas, a través de las que también se opera el fenómeno de transubstanciación; la carne deviene píxel que el cineasta ofrenda al espectador.
Cloe Masotta[:gl]Oleg y Las Raras Artes 15
“De qualquer modo à dança é imaginar música Produzida pelo corpo a ser entendida de maneira calma pelos Mortos e pelo céu.”
De qualquer modo, Gonçalo Tavares
Desde documentais como Iván Z (2004), sobre o cineasta Iván Zulueta, e Paralelo 10 (2005), un fascinante fresco sobre o ritual cotián de Rosemarie nunha encrucillada de Barcelona, ou pezas de ciencia ficción como La constelación Bartleby (2007) ata as aproximacións de corte máis autobiográfico como Color perro que huye (2011) e Ensayo final para utopía (2012), Andrés Duque experimenta nas súas películas coas potencialidades cinematográficas da tecnoloxía dixital. As súas películas son unha experiencia sensorial, mesmo unha invitación a un estado de tránsito. Situando ao espectador nun lugar moi concreto: o espazo liminal propio da creación artística. E sexa o de Iván Zulueta, o de Rosemarie ou o do propio cineasta, é o corpo e a súa representación o vehículo do transo proposto por Duque no seu cinema.
“De qualquer modo dança.
De qualquer modo sente.
De qualquer modo o corpo contém o dia.
De qualquer modo as cores e o Músculo.
De qualquer modo o coraçao.”
(…)
O ritmo, Gonçalo Tavares
Desde a primeira secuencia de Oleg y las raras artes (2015), o corpo entra en escena. Para non abandonala. Un corpo que pesa e se fatiga atravesando as rúas nevadas de San Petersburgo, e que se volve leve despois de cruzar un limiar: as portas do Hermitage. A arte, a creación, transforman ese corpo, o dun octoxenario ancián exhausto tras a súa travesía pola cidade xeada. Pronto descubrimos que para o pianista ruso Oleg Karavaychuk creación e corpo non son dúas instancias discernibles. E que o corpo, do artista pero tamén do espectador, é unha caixa de resonancia. Igualmente, podemos pensar cada un dos longos planos nos que se estrutura a película como caixas de resonancia onde reverbera o corpo-música do pianista ruso.
Despois do primeiro plano secuencia que se desenvolve nun corredor do Hermitage, Oleg atravesa unha sala de columnas negras, o seu corpo confúndese co espazo anunciando a mutación que imos presenciar cando, sentado diante do piano, o artista empece a executar unha melodía, improvisada, sempre improvisada. Un arrebato que se volve se cabe máis potente despois da primeira pausa. Oleg non se entregou aínda, tocou para outros. Para un cineasta que quizais pida máis e máis, para un sonidista… Os micrófonos entran no encadre, o hipnotizador lémbranos que non está a dar o mellor de si. Non aínda.
Pero aínda que Oleg interpele aos que o observan, aos que o filman, aos que queren vampirizar o seu corpo e a súa creación, a música transcende toda vontade. No seguinte plano, Oleg volve tocar. A imaxe devén un correlato afectivo do transo creativo no que se some Oleg cada vez que toca. Agora o pianista é todo-mans-música. E ese corpo desmembrado, as garras dun fantástico monstro extraterrestre son portadoras dunha volátil e contundente beleza, a das notas, de novo improvisadas, polo músico. Para Oleg a música procede da “mucosa”; transforma o corpo; a creación pode ser pensada como transustanciación. O que o artista nos ofrenda cando senta ao piano, a súa música, é unha transfiguración da carne. E Oleg, enunciando a “mucosa”, a enerxía afectiva que posúe ao corpo no transo creativo, é Zulueta describindo nas primeiras imaxes de Iván Z: “o calafrío que che pode dar unha imaxe de cinema, unha imaxe quieta a min non mo vai a dar”. E Zulueta é o propio Duque retratando a Oleg con imaxes-corpo igualmente arrefriadas, a través das que tamén se opera o fenómeno de transustanciación; a carne devén píxel que o cineasta ofrenda ao espectador.
Cloe Masotta[:]